Το διαζύγιο με αντιδικία αποτελεί μια βασική διαδικασία λύσης γάμου στην περίπτωση που δεν είναι δυνατή η συναινετική επίλυση. Η λύση του γάμου διατάσσεται από το δικαστήριο και απαιτείται να αποδειχθεί ότι έχει επέλθει «ισχυρός κλονισμός» (άρθρο 1439 ΑΚ). Παρακάτω αναλύονται οι προϋποθέσεις, η διαδικασία και οι επιπτώσεις ενός διαζυγίου με αντιδικία.
Ποιες προϋποθέσεις πρέπει να πληρούνται για να λυθεί δικαστικά ο γάμος; Η έννοια του “ισχυρού κλονισμού”.
Όπως προαναφέρθηκε ο σύζυγος που ζητάει την δικαστική λυση ενός γάμου, πρέπει να αποδείξει ότι έχει επέλθει ισχυρός κλονισμός του γάμου. Ο κλονισμός αυτός πρέπει να απορρέει από λόγο που αφορά το πρόσωπο του εναγόμενου ή και των δύο συζύγων. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι το δικαστήριο δεν κρίνει ποιος φταίει που επήλθε κλονισμός αλλά αν έχει επέλθει αυτός. Με την έννοια αυτή αν το κλονιστικό γεγονός αφορά και τους δύο συζύγους, το προς διάζευξη δικαίωμα γεννάται ανεξαρτήτως ποιόν από τους δύο βαρύνει περισσότερο η ύπαρξη του και από το αν υπάρχει υπαιτιότητα μόνο στο πρόσωπο του ενός από τους συζύγους. Αντικείμενο της δίκης ενός διαζυγίου με αντιδικία επομένως είναι το διαπλαστικό αποτέλεσμα της λύσης του γάμου και όχι η δικαστική διάγνωση του λόγου διαζυγίου.
Ας δούμε κάποιους από τους λόγους κλονισμού που ενδεικτικά απαριθμεί ο νόμος:
- Μοιχεία. Αν και δεν αποτελεί όπως παλιότερα ποινικό αδίκημα, αν αποδειχθεί στο δικαστήριο ότι έχει διαπραχθεί από τον εναγόμενο, τότε τεκμαίρεται ότι έχει κλονιστεί ο γάμος. Το ίδιο ισχύει και στην περίπτωση της διγαμίας.
- Εγκατάλειψη του ενάγοντος ή επιβουλή της ζωής του.
- Άσκηση από τον εναγόμενο ενδοοικογενειακής βίας.
- Διετής διάσταση των συζύγων. Στην περίπτωση αυτή αν αποδειχτεί το γεγονός στο δικαστήριο τεκμαίρεται αμάχητα ο κλονισμός του γάμου. Το οποίο σημαίνει πως το δικαστήριο είναι υποχρεωμένο να διατάξει την λύση του γάμου.
Η διαδικασία ενός διαζυγίου με αντιδικία
- Κατάθεση αγωγής: Η διαδικασία ξεκινά με την κατάθεση αγωγής ενώπιον του αρμόδιου Πρωτοδικείου. Η αγωγή πρέπει να περιέχει λεπτομερή αναφορά στα περιστατικά που συνιστούν τον κλονισμό και τεκμηρίωση των αιτημάτων που σωρεύονται.
- Εκδίκαση υπόθεσης: Με την κατάθεση της αγωγής, ορίζεται δικάσιμος. Η υπόθεση εκδικάζεται κατά την διαδικασία των γαμικών διαφορών. Να σημειωθεί πως βάση του άρθρου 6 του Ν. 4640/2019 οι εν λόγω υποθέσεις δεν υπόκεινται σε διαμεσολάβηση.
- Έκδοση απόφασης: Εφόσον το δικαστήριο διαπιστώσει την ύπαρξη ισχυρού κλονισμού, εκδίδει απόφαση για τη λύση του γάμου. Η λύση επέρχεται μόλις η απόφαση καταστεί αμετάκλητη, δηλαδή όταν δεν επιτρέπεται πλέον ένδικο μέσο ή δεν ασκήθηκε μέσα στη νόμιμη προθεσμία το επιτρεπόμενο ένδικο μέσο ή ασκήθηκε εμπρόθεσμα και απορρίφθηκε.
Τι γίνεται με την επιμέλεια, την επικοινωνία και την διατροφή των παιδιών σε ένα διαζύγιο με αντιδικία;
Στην περίπτωση που υπάρχουν παιδιά από τον γάμο που φέρεται για να λυθεί δικαστικά, τότε ο σύζυγος που ζητάει την λύση μπορεί στην αγωγή του να σωρρεύσει και αίτημα για να ρυθμιστεί περεταίρω:
- Ποιος γονέας θα ασκεί την επιμέλεια. Πλέον μετά την ψήφιση του νόμου Ν. 4800/2021, η συνεπιμέλεια αποτελεί το default καθεστώς, επομένως ο γονέας που ασκεί την αγωγή θα πρέπει να ζητά να του χορηγηθεί αποκλειστική επιμέλεια των παιδιών εξηγώντας και τους λόγους που πρέπει να συμβεί αυτό.
- Το δικαίωμα επικοινωνίας του γονέα που δεν διαμένει με το παιδί ανεξάρτητα του ποιος διαθέτει από την επιμέλεια κατοχυρώνεται από τον νόμο. Στην αγωγή διαζυγίου μπορεί να σωρευτεί αίτημα για να ρυθμιστεί το καθεστώς επικοινωνίας επομένως του ενάγοντος γονέα με το παιδί του.
- Υποχρέωση για διατροφή των παιδιών έχουν κατ αρχάς και οι δύο γονείς. Στην πράξη είθισται ο γονέας που δεν διαθέτει την επιμέλεια να συνεισφέρει κατά βάση σε χρήμα, ενώ ο γονέας που διαθέτει την επιμέλεια του παιδιού μπορεί να υπολογίσει στην υποχρέωση που έχει για διατροφή τις παροχές σε είδος που καταβάλει μέσα από την καθημερινή συμβίωση με το παιδί. Το αίτημα για διατροφή των παιδιών μπορεί να σωρευτεί με την αγωγή διαζυγίου.
Έχει δικαίωμα ο σύζυγος που ζητάει την λύση του γάμου να ζητήσει διατροφή για τον εαυτό του;
Aν ένας σύζυγος διακόψει την συμβίωση με τον άλλον κατόπιν εύλογης αιτίας, τότε βάση νόμου δικαιούται διατροφή για τον εαυτό του. Προϋπόθεση ωστόσο είναι ο εν λόγω σύζυγος να είναι ο οικονομικά ασθενέστερος εκ των δύο. Σε αντίθετη περίπτωση δεν δικαιούται διατροφή.
Τι γίνεται με τα περιουσιακά στοιχεία και το σπίτι των συζύγων μετά τον γάμο; Τι αξιώσεις διαθέτουν οι σύζυγοι;
Κατ αρχάς ο νόμος ορίζει πως κατά την διακοπή της συμβίωσης ο κάθε σύζυγος δικαιούται να παραλάβει τα αντικείμενα που του ανήκουν ακόμα και αν τα χρησιμοποιούσε ο άλλος σύζυγος. Τα αντικείμενα που ανήκουν και στους δύο οφείλουν να τα κατανείμουν μεταξύ τους.
Εξαίρεση εισάγεται στην περίπτωση της οικογενειακής στέγης. Το δικαστήριο διαθέτει το δικαίωμα να δώσει για κάποιο διάστημα την αποκλειστική χρήση της ανεξάρτητα ποιος είναι ο ιδιοκτήτης. Αυτό γίνεται για λόγους επιοίκειας προς τον πιο αδύναμο σύζυγο ή αν το επιβάλει το συμφέρον των παιδιών.
Επιπλέον, μετά την λύση του γάμου ο σύζυγος που συνέβαλε στην αύξηση της περιουσίας του άλλου κατά την διάρκεια του έγγαμου βίου διαθέτει την αξίωση συμμετοχής στα αποκτήματα.
Τέλος σε εξαιρετικές περιπτώσεις, μετά την διακοπή της συμβίωσης αν έχουν μείνει περιουσιακές εκκρεμότητες (πχ πρέπει να περάσει κάποιο ακίνητο στα παιδιά) και ένας από τους πρώην συζύγους αδυνατεί να συμπράξει (πχ νόσος Αlzheimer λόγω προχωρημένης ηλικίας), υπάρχει και η διαδικασία της δικαστικής συμπαράστασης.
Σε πόσο καιρό βγαίνει ένα διαζύγιο με αντιδικία και ποιο είναι το κόστος;
Είναι δύσκολο να υπολογίσει κανείς εξαρχής το συνολικό χρονικό διάστημα που θα κρατήσει μια δικαστική διαμάχη διαζυγίου καθώς και το κόστος για τον σύζυγο που θα την επισπεύσει. Δεν είναι απίθανο η δίκη να καθυστερήσει από πιθανές αναβολές ενώ ο σύζυγος που ηττήθηκε διαθέτει συνήθως έννομο συμφέρον να ασκήσει ένδικα μέσα κατά της απόφασης που θα εκδοθεί. Αυτό σημαίνει επανάληψη της δίκης σε δεύτερο βαθμό. Συνεπώς η επιλογή της αντιδικίας θα πρέπει να προτιμάται σαν έσχατο μέσο και στην περίπτωση που δεν είναι εφικτή η συναινετική λύση του γάμου καθώς και η ρύθμιση περιουσιακών ζητημάτων αλλά και τα των παιδιών.
Συχνές ερωτήσεις (FAQ) για το διαζύγιο με αντιδικία
Πρόκειται για τη διαδικασία λύσης του γάμου μέσω δικαστηρίου, όταν οι σύζυγοι δεν μπορούν να συμφωνήσουν σε συναινετική λύση. Το διαζύγιο διατάσσεται από το δικαστήριο και απαιτείται η απόδειξη “ισχυρού κλονισμού” του γάμου.
Ο ισχυρός κλονισμός πρέπει να προκύπτει από γεγονότα που αφορούν είτε τον εναγόμενο είτε και τους δύο συζύγους. Το δικαστήριο δεν κρίνει ποιος ευθύνεται περισσότερο, αλλά αν υπάρχει κλονισμός. Ενδεικτικά, λόγοι μπορεί να είναι η μοιχεία, η εγκατάλειψη, η ενδοοικογενειακή βία ή η διετής διάσταση των συζύγων. Αν ο λόγος κλονισμού είναι η διετής διάσταση των συζύγων, τότε αυτός τεκμαίρεται αμάχητα.
Η διαδικασία αρχίζει με την κατάθεση αγωγής και συνεχίζεται με την εκδίκαση της υπόθεσης στο αρμόδιο Πρωτοδικείο, όπου εξετάζονται οι λόγοι κλονισμού. Αν διαπιστωθεί κλονισμός, το δικαστήριο εκδίδει απόφαση λύσης του γάμου, η οποία καθίσταται οριστική όταν δεν μπορεί πλέον να προσβληθεί με ένδικα μέσα.
Ο γονέας που ζητά τη λύση του γάμου μπορεί να συμπεριλάβει στην αγωγή του αιτήματα σχετικά με την αποκλειστική ή από κοινού επιμέλεια (λαμβάνοντας υπόψη και τον Ν. 4800/2021 που εισάγει τη συνεπιμέλεια), καθώς και τη διατροφή των τέκνων, στην οποία υποχρεούνται αμφότεροι οι γονείς. Αν ο γονέας δεν ζητάει την επιμέλεια μπορεί να ζητήσει την ρύθμιση της επικοινωνίας.
Ναι, εφόσον ο σύζυγος που αποχώρησε από τη συζυγική στέγη για εύλογη αιτία είναι ο οικονομικά ασθενέστερος. Σε διαφορετική περίπτωση δεν δικαιούται διατροφή.
Κατά τη διακοπή της συμβίωσης, κάθε σύζυγος παραλαμβάνει τα αντικείμενα που του ανήκουν και κατανέμονται τα κοινά. Το δικαστήριο μπορεί να παραχωρήσει προσωρινά την οικογενειακή στέγη σε έναν σύζυγο για λόγους επιείκειας ή προς όφελος των παιδιών. Στο τέλος του γάμου ο σύζυγος που συνέβαλε στην αύξηση της περιουσίας του άλλου μπορεί να αξιώσει συμμετοχή στα αποκτήματα.
Η χρονική διάρκεια εξαρτάται από την πολυπλοκότητα της υπόθεσης, τυχόν αναβολές και την άσκηση ένδικων μέσων, ενώ το κόστος περιλαμβάνει δικαστικά έξοδα και αμοιβές δικηγόρων. Γι’ αυτό, η επιλογή της αντιδικίας προτιμάται ως έσχατο μέσο, όταν αποτυγχάνουν οι προσπάθειες για συναινετική λύση και ρύθμιση όλων των οικογενειακών θεμάτων.
Το διαζύγιο με αντιδικία είναι μια απαιτητική διαδικασία που απαιτεί προσεκτικό σχεδιασμό και εξειδικευμένη νομική υποστήριξη. Το γραφείο μας, με εμπειρία σε υποθέσεις οικογενειακού δικαίου, παρέχει πλήρη κάλυψη για την επίλυση ζητημάτων διαζυγίου, επιμέλειας και περιουσιακών διαφορών.
