Οι αντιδικίες για την επιμέλεια των παιδιών μπορεί να είναι συναισθηματικά επίπονες και νομικά περίπλοκες. Όταν μια σχέση τελειώνει, ο καθορισμός του μέλλοντος της ευημερίας των παιδιών είθισται να είναι πρώτη προτεραιότητα και για τους δύο γονείς. Το γραφείο μας, κατανοεί τη σημασία της διασφάλισης των βέλτιστων συμφερόντων του παιδιού σας και την παροχή ολοκληρωμένης νομικής υποστήριξης.
Τι είναι το δικαίωμα επιμέλειας;
Η επιμέλεια του παιδιού αποτελεί ταυτόχρονα δικαίωμα και υποχρέωση των γονέων. Σύμφωνα με τον νόμο περιλαμβάνει ιδίως την ανατροφή, την μόρφωση, την εκπαίδευση του παιδιού καθώς και τον καθορισμό του τόπου διαμονής του. Αποτελεί έκφανση της γονικής μέριμνας η οποία εκτός της επιμέλειας ενός παιδιού περιλαμβάνει την λήψη αποφάσεων για το παιδί, την διαχείριση των περιουσιακών του στοιχείων, την εκπροσώπηση του παιδιού σε δικαιοπραξίες (πχ συμβόλαια) και σε δικαστήρια. Σε εξαιρετικές περιπτώσεις όπου κανένας γονέας δεν μπορεί να ασκήσει τη γονική μέριμνα, ο νόμος προβλέπει τη διαδικασία της επιτροπείας ανηλίκου, με σκοπό τη διασφάλιση της ορθής φροντίδας και προστασίας του τέκνου.
Ποιος γονέας ασκεί την επιμέλεια όταν ο γάμος λύνεται συναινετικά;
Όταν επίκειται διακοπή ενός γάμου ή της συμβίωσης, οι γονείς που διαθέτουν ανήλικα τέκνα καλούνται μεταξύ άλλων να ρυθμίσουν υποχρεωτικά κάθε ζήτημα που αφορά την μετέπειτα καθημερινότητα του παιδιού τους. Στην περίπτωση ενός συναινετικού διαζυγίου το ποιος θα γονέας θα την ασκεί (αν θα είναι ο ένας γονέας ή από κοινού) αποτελεί προϊόν της συμφωνίας των γονέων. Το ίδιο ισχύει προφανώς και αναφορικά με τους όρους που ο άλλος γονέας θα επικοινωνεί με το παιδί του. Αυτή η συμφωνία των γονέων μάλιστα δεν είναι απαραίτητο να περιλαμβάνει και ρύθμιση του συνόλου των οικονομικών διαφορών των γονέων (πχ αξίωση για συμμετοχή στα αποκτήματα), αρκεί να περιλαμβάνει ρύθμιση για την διατροφή των παιδιών. Τα πράγματα περιπλέκονται ωστόσο σε περίπτωση που υφίσταται αντιδικία.
Τι συμβαίνει όταν δεν μπορούν να συμφωνήσουν οι γονείς;
Μετά την μεταρρύθμιση που έλαβε χώρα το 2021 με τον γνωστό νόμο για την συνεπιμέλεια (δείτε περισσότερα σχετικά με την συζήτηση για τις προβληματικές που δημιούργησε ο εν λόγω νόμος εδώ), ο νόμος πλέον ορίζει ότι μετά την διακοπή της συμβίωσης των γονέων η γονική μέριμνα (και συνεπώς και η επιμέλεια) ασκείται από κοινού και εξίσου από τους δύο γονείς. Αρμόδιο δε να αποφασίσει το οριστικό καθεστώς της επιμέλειας των παιδιών όταν αυτοί δεν είναι εφικτό να συνεννοηθούν είναι πλέον το δικαστήριο. Η δίκη για την ανάθεση της επιμέλειας μπορεί να διεξαχθεί αυτοτελώς ή και στα πλαίσια αγωγής διαζυγίου. Το τελευταίο μπορεί κατά περίπτωση η να κατανείμει την επιμέλεια μεταξύ των δύο γονέων ή να την αναθέσει στον έναν από τους δύο είτε να διατάξει κάποιο πρόσφορο μέσο (πχ πραγματογνωμοσύνη) ώστε να βρεθεί η βέλτιστη λύση για το συμφέρον του παιδιού. Με βάση πρόσφατες αποφάσεις δικαστηρίων στα χέρια του δικαστή καταλείπεται ένας σημαντικός βαθμός διακριτικής ευχέρειας για να διαμορφώσει τα κριτήρια με τα οποία θα αποφασίσει ώστε, αφού ληφθούν υπόψη, όλες οι σχέσεις και οι περιστάσεις, να καταλήξει σε ρύθμιση τέτοια, που να εξυπηρετείται καλύτερα το συμφέρον του ανηλίκου τέκνου. Κρίσιμα προς τούτο στοιχεία είναι, μεταξύ άλλων, η καταλληλότητα του ή των γονέων για την ανάληψη του έργου της διαπαιδαγώγησης και της περίθαλψης του ανηλίκου τέκνου, και οι έως τότε δεσμοί του τέκνου με τους γονείς και τα αδέλφια του. Για το σκοπό αυτό λαμβάνεται υπόψη η προσωπικότητα και η παιδαγωγική καταλληλότητα του κάθε γονέα και συνεκτιμώνται οι συνθήκες κατοικίας τούτων. (Μον.Εφ.Πειρ. 109/2023, ΝΟΜΟΠΑΙΔΕΙΑ). Παράλληλα με την ρύθμιση της επιμέλειας, είναι εφικτό να ζητηθεί και ρύθμιση σχετικά με το τι θα συμβεί με την μέχρι πρότινος οικογενειακή στέγη του ζεύγους για να διασφαλιστεί ότι το παιδί θα παραμείνει σε ένα γνώριμο περιβάλλον για το ίδιο και θα περιοριστούν κατά το δυνατό οι αλλαγές στην ζωή του.
Τέλος, σε εξαιρετικές περιπτώσεις, ιδίως όταν ένας γονέας αδυνατεί να συμπράξει για αντικειμενικούς λόγους (πχ βαριά ψυχική νόσος) μπορεί να εφαρμοστεί η διαδικασία της δικαστικής συμπαράστασης, ώστε να διασφαλιστεί ότι τα δικαιώματα του ανήλικου τέκνου δεν θα τεθούν σε κίνδυνο. Αυτό κυρίως αφορά περιπτώσεις όπου πρέπει να γίνουν ενέργειες για την εξασφάλιση του μέλλοντος των παιδιών (πχ μεταβίβαση ακινήτου από τους γονείς στα παιδιά).
Συμπερασματικά:
Όπως γίνεται εύκολα κατανοητό, ειδικά όταν υφίσταται ασυμφωνία μεταξύ των γονέων ή ακόμα και αντιδικία με ότι αυτό μπορεί να συνεπάγεται για την ευημερία και ψυχική ηρεμία του παιδιού, το διακύβευμα είναι μεγάλο. Ένας εξειδικευμένος δικηγόρος με εμπειρία στο οικογενειακό δίκαιο μπορεί να σας προσφέρει τη νομική εμπειρία που χρειάζεστε και να σας κατευθύνει ώστε να εξασφαλιστεί το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα για το μέλλον του παιδιού σας.
